Budowanie dobrej komunikacji, czyli po prostu umiejętność dogadywania się z innymi nie należy do najłatwiejszych umiejętności, ale na pewno jest jedną z najważniejszych jakie każdy z nas powinien mieć. Czy jednak ktoś nas tego uczył? Czy miałeś/aś z tego lekcje w szkole? No właśnie. W dzisiejszej lekcji pokażę na czym polega dobra komunikacja i jaką ją budować.
Bariery dobrej komunikacji
Na początku jednak zastanowimy się przez chwilę jakie są bariery w budowaniu dobrej komunikacji. W poprzedniej lekcji mówiliśmy o tym, jak rozwiązywać konflikty, które częstokroć powodowane są właśnie przez nasze nastawienia, myśli i przekonania. A jak to zauważyliśmy lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego też przyjrzyjmy się tym barierom po to, żeby potrafić je identyfikować i ich unikać:
1. Nikt mnie nie słucha i nie rozumie
Bardzo często w relacji z innymi mamy przekonanie, że ludzie nas po prostu nie słuchają, tzn. nie słyszą, a jeszcze ściślej, że nasz komunikat po prostu do nich nie dociera.
My coś mówimy, a druga osoba jakby myślała o czymś innym i nawet jeśli nam odpowiada, mamy wrażenie, że mówi w ogóle o czymś innym, że nas nie rozumie, albo że rozumie zupełnie inaczej….
Myślimy sobie, może ta osoba ma problemy ze słuchem, inaczej odczytuje nasz komunikat, inaczej postrzega świat…
Jeśli tak pomyślimy, to jesteśmy na dobrej drodze, ponieważ właśnie w tym tkwi sedno…
Każdy z nas postrzega świat nieco inaczej:
– w sensie zmysłowym (różnimy się bardzo w kwestii percepcji zmysłowej, inaczej odbieramy smaki, kolory, dźwięki)
– inaczej rozumiemy słowa, metafory, symbole
– inaczej postrzegamy świat w kwestii dotyczącej światopoglądu i wizji świata
Dzieje się tak, ponieważ każdy z nas ma inne uwarunkowania, każdy urodził się w innej rodzinie, spotkały go inne życiowe wydarzenia, sam podejmował inne aktywności.
Podstawą dobrej komunikacji jest zrozumienie tego, że każdy z nas inaczej postrzega świat.
2. W każdej interakcji tylko jedna strona zyskuje
Drugą przeszkodą komunikacyjną, którą się zajmiemy jest przekonanie, że w każdej interakcji jest tylko jeden zwycięzca (podejście wygrana – przegrana):
– sprzedawca zyskuje, klient traci, bo płaci
– klient nadużywa prawa do reklamacji, sprzedawca traci
– nauczyciel mówi, klasa dała się uciszyć
– uczniowie ściągają, nauczyciel nic o tym nie wie
– dyrektor kazał, pracownicy robią
– pracownik się leni, dyrektor nic o tym nie wie
Niestety bardzo często tak konstruujemy nasze interakcje z innymi, zapominając, że tak naprawdę na każdej naszej interakcji z innymi obydwie strony mogą zyskiwać.
Czy nie lepiej konstruować naszą rzeczywistość tak, żeby sytuacja wyglądała następująco:
– sprzedawca zyskuje, bo klient zapłacił, a klient zyskuje bardzo wartościowy produkt
– klient zyskuje, dzięki uznaniu jego uzasadnionej reklamacji, sprzedawca zyskuje, bo buduje markę uczciwego sprzedawcy
– nauczyciel zyskuje, bo może z radością prowadzić lekcję, uczniowie zyskują, bo uczą się wartościowych treści w ciekawy sposób
– uczniowie zyskują, bo nabywają wartościową wiedzę, nauczyciel zyskuje, bo ma satysfakcję z pracy
– dyrektor zyskuje, bo się biznes kręci, pracownicy zyskują, bo mają dobrą, stabilną pracę
Często podchodzimy w ten sposób do naszych interakcji z innymi w sposób nieświadomy, ale bardzo często niestety w sposób świadomy.
Dlaczego konstruujemy nasze relacje na zasadzie wygrany – przegrany?
– wydaje nam się, że tak jest łatwiej
– wydaje nam się, że to będzie wymagać od nas mniejszego wysiłku
– wydaje się nam, że inni chcą nasz oszukać i chcemy ich w tym ubiec
– wydaje się nam się, inni chcą nasz wykorzystać i chcemy się nie dać
Jak się niestety okazuje to wszystko bardzo często nam się tylko wydaje, a:
– koszty oszukiwania są o wiele większe niż uczciwej pracy (potencjalne kary, grzywny, utrata wiarygodności itp.)
– koszty sięgania są o wiele większe niż uczciwej nauki (kara od nauczyciela, partacka robota w dorosłości, poczucie niespełnienia itp.)
– koszty wykorzystywania pracowników są o wiele większe niż dawania im uczciwej pracy (kradzieże w zakładzie pracy, donosy do inspekcji pracy, zła atmosfera pracy itp.)
Więcej o tym, jak realizować angażującą edukację znajdziesz w tym podręczniku:
Jak Uczyć Skuteczności
3. Inni ludzie są problemem
Kolejnym błędnym przekonaniem, które blokuje nas w budowaniu dobrej komunikacji jest myśl, że to inni ludzie są problemem – w ten sposób generalizujemy stwierdzenie: inni ludzie mają problem.
Z tym przekonaniem radzimy sobie w prosty sposób, zauważając, że problem jest zewnętrzny wobec ludzi, nawet jeśli dotyczy charakterystyk wewnętrznych, np. lenistwa…
A jeszcze głębiej podejdziemy do tematu kiedy uświadomimy sobie, że my też jesteśmy częścią całości (bo przecież mamy wpływ na ludzi wokół nas, a oni na nas, nawet jeśli wydaje nam się, że jest inaczej), a w związku z tym to nie oni mają problem, ale my mamy problem…
A skoro my mamy problem to i ja mam problem, takie podejście pozwala nam na podjęcie walki z problemem, a nie walkę z nimi.
Nie możemy nic zrobić z problemem jego, jej lub ich, ale możemy z naszym.
4. Najlepiej wszystko załatwić siłą
Kolejne dwa przekonania związane są z postrzeganiem partnerów naszych interakcji jako problemu w komunikacji, a nie problemu niejako na zewnątrz ludzi.
Niestety bardzo często jest tak, że nawet nieświadomie mamy przekonanie, że najskuteczniejsze rozwiązania to rozwiązania siłowe, tzn. konfrontacyjne, czyli takie, w których okazujemy swoją siłę, a druga strona interakcji przegrywa, czyli okazuje uległość.
Krzyczenie na dziecko może co prawda je chwilowo uciszyć, ale przecież tak naprawdę jest pewnego rodzaju okazaniem słabości, a w związku z tym na dłuższą metę przyniesie ono „nakręcenie” sytuacji, jeszcze więcej krzyków, złych emocji, nieprzyjemnych interakcji.
Najlepszym sposobem uświadomienia sobie, że takie działanie konfrontacyjne jest nieskuteczne, jest zauważenie, że konfrontacja prawie zawsze prowadzi do reakcji i tym sposobem eskalacji konfliktu i burzenia komunikacji.
Problem jest bezbronny, a ludzie, kiedy zaczniesz z nimi walczyć, zaczną się bronić.
5. On, ona, oni zawsze… (generalizowanie)
To, że mamy skłonność do dużego generalizowania i etykietowania, co prawda w niektórych sytuacjach ułatwia nasze życie (bo np. podpowiada nam jakich sytuacji lepiej zawsze unikać), ale bardzo często negatywnie może wpływać na nasze relacje.
Generalizowanie prowadzi również do jeszcze jednej niedobrej sprawy, a mianowicie przypisywaniu osobom stałych cech (tzw. etykiet) na podstawie powtarzających się zachowań, a jak wiemy takie przypisanie cech (etykietowanie) nakręca emocje (a emocje nakręcają kolejne przypisania):
6. Za dużo emocji
Ostatnią barierą komunikacyjną, jaką tutaj omówimy jest nadmierne nasilenie negatywnych emocji, które, jak się pewnie domyślasz może być skutkiem powyższych barier. Tego punktu nie będziemy szerzej tu omawiać, ponieważ poświęcona była mu cała lekcja 2. naszego kursu.
Bariery blokujące nas w dobrej komunikacji już wymieniliśmy. Teraz zastanówmy się jak sobie z nimi radzić.
Jak radzić sobie z barierami komunikacyjnymi – czyli jak budować dobrą komunikację
1. Uświadomić sobie, że każdy nieco inaczej postrzega i rozumie świat
2. Podchodzić do komunikacji na zasadzie wygrana – wygrana, pamiętając, że w każdej interakcji mogą zyskiwać wszystkie zainteresowane strony
3. Nie wiązać ludzi z problemem. To nie ludzie są problemem, ale problem jest na zewnątrz nas.
4. Nie podchodzić do każdej swojej interakcji w sposób siłowy. Dużo problemów da się załatwić najzwyczajniejszą rozmową.
5. Nie generalizować. Każda sytuacja jest indywidualna. Ta sama osoba różnie zachowuje się w różnej sytuacji.
6. Panować nad złymi emocjami (o tym jak to zrobić pisaliśmy w tej lekcji)
Oczywiście temat budowania dobrej komunikacji, budowania relacji opartej na dobrej komunikacji (lub też komunikacji opartej na relacji), formułowania zrozumiałych i trafiających komunikatów, przechodzenia z relacji JA-TY do MY to temat rzeka i ta choć długa lekcja (ponad 9100 znaków, jest to jedna z najdłuższych lekcji kursu) nie wyczerpuje całego tematu. Bardzo ważne jest wprowadzanie tego wszytkiego w życie. Dopiero wtedy nasza komunikacja będzie się stawała coraz lepsza.
Zadanie po lekcji
Zanim przystąpisz do następnej lekcji, zachęcamy Cię do wykonania następującego zadania:
W czasie najbliższych dwóch dni porozmawiaj poważnie z najbliższą Ci osobą o tym co jest dla niej/niego najważniejsze w życiu i jakie w związku z tym stawia sobie cele na najbliższe 10 lat.
Rozmowa o celu na 10 lat ukonkretyzuje Wasze wypowiedzi, ponieważ rozmawiając o to co jest dla nas najważniejsze w życiu, często mamy tendencje do ujmowania tego w jednym słowie, np. miłość, Bóg, szczęście, a tak naprawdę pod tymi pojęciami możemy rozumieć zupełnie inne sprawy i inne konkretne codzienne decyzje.
Rozmawiając zastanówcie się wspólnie nad tym, czy Wasze systemy rozumienia i postrzegania świata są spójne.
Czy macie jakieś pomysły na budowanie dobrej komunikacji? Zapraszam do dyskusji w komentarzach.
Dobra komunikacja musi być przez nas zaopiekowana na każdej płaszczyźnie naszego życia, w relacjach małżeńskich, w relacjach z dziećmi, w relacjach z rodzicami, przyjaciółmi, pracodawcą czy znajomymi.
Myślę, że umiejętności podejmowania rozmów w otwarty sposób, nie unikanie trudnych sytuacji tylko wyjaśnianie ich oraz wspólne omawianie kiedy się pojawiają jest dobrym sposobem na unikanie przez nas niepożądanych konfliktów. Uważne słuchanie i dialog prowadzą do zgody, wzajemnego szacunku, zaufania i pozytywnych relacji. A te z kolei sprawiają, że mamy wokół siebie wielu przyjaznych nam ludzi , bratnich duszy, a czasem nawet przyjaciół.
Myślę ,że bardzo ważne jest też jasne formułowanie swoich wypowiedzi, mówienie pełnymi zdaniami. Bo to co dla nas jest oczywiste, nie musi takie być dla naszego rozmówcy…
W dobrej komunikacji istotne jest uważne słuchanie mówcy. Wówczas mozemy mówić o prawdziwym zrozumieniu, zaufaniu i budowaniu relacji.
…. Nie ma ludzi zamkniętych, są tylko niewysłuchani …….
Moim sposobem dobrej komunikacji jest spędzanie razem wspólnie wolnego czasu np. rower, spacer, pójście wspólne na lody itp.
Zgadzam się. To najlepszy sposób dobrej komunikacji. Stosuję to w relacji z moim wnuczkiem, który przechodzi obecnie trudny okres w swoim życiu.
Kiedy nauczymy się słuchać to można powiedzie, że nauczymy się komunikować. To niezwykle cenna umiejętność, bardzo przydatna.
W komunikacji międzyludzkiej bardzo ważna jest umiejętność uważnego słuchania drugiej osoby, skupienia na niej swojej uwagi. Okazanie, że mamy choćby chwilę tu i teraz kogoś wysłuchać. Mam wrażenie, że w dzisiejszym zabieganym świecie brakuje nam czasu na zwykłe, codzienne rozmowy.